Υποθαλάσσιες Εκρήξεις
Οι εκρήξεις που συμβαίνουν κάτω από το νερό δημιουργούν κρουστικά κύματα με παρόμοιο τρόπο με τις εκρήξεις στην ξηρά. Λόγω των ελαστικών ιδιοτήτων του νερού, το κρουστικό κύμα τείνει να είναι μικρότερης διάρκειας, αλλά με αναλογικά μεγαλύτερη πίεση. Η ενέργεια στο υποβρύχιο κρουστικό κύμα εξασθενεί πολύ γρήγορα με την εμβέλεια. Επομένως, το κύμα από μια υποθαλάσσια έκρηξη δεν προκαλεί το ίδιο επίπεδο ζημιάς που θα περίμενε κανείς από τη μελέτη των εκρήξεων στην ξηρά. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν σοβαρές επιπτώσεις στα πλοία και υποβρύχια.
Όταν μια κεφαλή πυροδοτείτε σε κοντινή απόσταση κάτω από ένα πλοίο, το κενό ατμού που δημιουργείται -ουσιαστηκά φυσαλίδα-, αρχικά ανυψώνει το πλοίο. Αυτό τείνει να αποδυναμώνει την καρίνα του, αφού όταν το κενό ατμού φτάσει στο μέγιστο όγκο του, η πίεση του περιβάλλοντος νερού θα την σκάσει. Στη συνέχεια, το πλοίο πέφτει στο κενό, στηριζόμενο ακόμα στις άκρες του. Έπειτα, η καρίνα θα σπάσει κάτω από το βάρος του ίδιου του πλοίου. Η συμπίεση του κενού ατμού θα ανεβάσει τη θερμοκρασία και η φυσαλίδα θα ταλαντωθεί κάμποσες φορές. Το πλοίο μπορεί να καταστραφεί κατά τις επόμενες ταλαντώσεις εάν καταφέρει να επιβιώσει από την πρώτη.
Όταν χρησιμοποιείται ενάντια ενός βυθισμένου στόχου, η μεγαλύτερη πίεση περιβάλλοντος και η άνωση του νερού αποκλείουν το βέλτιστο αποτέλεσμα. Ωστόσο, η αλληλεπίδραση του κενού ατμού και του βυθισμένου κύτους μπορεί να προκαλέσει σοβαρή ζημιά ή ακόμη και ράγισμα στο κύτος ενός υποβρυχίου. Η διαδικασία ξεκινά με μια κοντινή υποθαλάσσια έκρηξη. Εάν το κενό ατμού έρθει σε επαφή με το κύτος, θα προσκολληθεί πάνω σε αυτό. Εκεί, η ταλάντωση του θα εξασθενήσει το μέταλλο ή θα προκαλέσει ρωγμές και ανοίγματα. Εάν το κύτος πίεσης -όπου βρίσκεται το πλήρωμα κ.α.- ενός υποβρυχίου υποστεί ζημιά, είναι απίθανο να επιβιώσει.
Βόμβες Βάθους
Οι βόμβες βάθους -μπορεί να τις ξέρετε ως depth charges- είναι ουσιαστικά υποβρύχιες βόμβες. Είναι ρυθμισμένες έτσι ώστε να εκρήγνυνται σε προκαθορισμένο βάθος. Πρέπει όμως να πέσουν απευθείας πάνω στο υποβρύχιο για να είναι αποτελεσματικές. Ο πρωταρχικός τους στόχος δεν είναι να το βυθίσουν, αλλά να το βγάλουν εκτός μάχης. Ο θόρυβος που δημιουργείται από τη χρήση τους θα αποτρέψει στο υποβρύχιο τη χρήση σόναρ. Επιπλέον, το κρουστικό κύμα μπορεί να απενεργοποιήσει εξοπλισμό εντός του, που θα μπορούσε να το θέσει εκτός μάχης. Για παράδειγμα, μπορεί να καταστρέψει τους τορπιλοσωλήνες ή ζωτικά μέρη του συστήματος πρόωσης. Οι βόμβες βάθους συνήθως, είτε εκτοξεύονται απο το πλάι ενός πλοίου, είτε από κανόνια, είτε είναι πυραυλοπροωθούμενες. Σε κάθε περίπτωση όμως έχουν περιορισμένο εύρος και ακρίβεια.
Τορπίλες
Οι τορπίλες είναι αυτόνομα οπλικά συστήματα. Με πολύ απλά λόγια, είναι υποβρύχιες βόμβες που πλέουν μόνες τους. Αναλυτικότερα, έχουν ενεργούς και παθητικούς αναζητητές σόναρ και μπορούν να καθοδηγηθούν από απόσταση ή να στείλουν πληροφορίες πίσω στην πλατφόρμα εκτόξευσης μέσω ενός λεπτού καλωδίου. Μια τυπική τορπίλη μοιάζει έτσι
Τα μέρη μιας τορπίλης (από εμπρός προς τα πίσω - tip to butt…) είναι:
- Ρύγχος. Εκεί βρίσκεται το σύστημα ακουστικής παρακολούθησης (sonar). Περιέχει επίσης και τον ηλεκτρονικό υπολογιστή καθοδήγησης.
- Κεφαλή. Εκεί περιέχεται ο μηχανισμός ανίχνευσης του στόχου. Συνήθως οι πυροσωλήνες των τορπιλών ανιχνεύουν είτε την κρούση είτε το μαγνητικό πεδίο του στόχου (θα το δούμε παρακάτω με τις νάρκες). Η κεφαλή περιέχει επίσης την κύρια εκρηκτική γόμωση. Οι σύγχρονες ελαφριές τορπίλες (που εκτοξεύονται από αεροσκάφη) μεταφέρουν περίπου 45 κιλά εκρηκτικών ενώ οι βαρέου τύπου (heavy weight) υπερβαίνουν τα 450 κιλά.
- Τμήμα πρόωσης. Αυτό το κομμάτι περιέχει είτε ηλεκτροκινητήρα και μπαταρία (συσσωρευτή) είτε κινητήρα εσωτερικής καύσης και κάποιο καύσιμο. Οι ταχύτερες τορπίλες χρησιμοποιούν κινητήρες εσωτερικής καύσης. Σε αυτήν την περίπτωση, η απόδοση περιορίζεται από το βάθος λόγω της μεγαλύτερης πίεσης στην εξάτμιση του κινητήρα. Οι σύγχρονες τορπίλες μπορούν να πλεύσουν με ταχύτητες άνω των 60 nm/hr ή απλά κόμβων.
- Ουρά. Εκεί βρίσκονται οι επιφάνειες ελέγχου (πηδάλια) και η έλικα για την πρόωση.
Θαλάσσιες Νάρκες
Ο ναρκοπολέμος εξακολουθεί να είναι ένα από τα πιο αποτελεσματικά μέσα για να αρνηθεί κανείς τη πρόσβαση σε μια περιοχή στα πλοία και υποβρύχια του εχθρού. Οι νάρκες μπορεί να είναι φθηνές και επομένως πολυάριθμες. Ακόμη, οι νάρκες χρησιμοποιούνται για επίθέσεις σε πλοία περίπου 200 φορές περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο ναυτικό όπλο!
Οι νάρκες μπορούν να ανιχνεύσουν την παρουσία του στόχου μέσω τριών μεθόδων: μαγνητικής, πίεσης και ακουστικής επιρροής. Πολλές νάρκες μπορούν να χρησιμοποιήσουν και τα τρία σε οποιονδήποτε συνδυασμό. Οι νάρκες μαγνητικής επιρροής αντιλαμβάνονται το μόνιμο μαγνητικό πεδίο που προκαλεί ο σίδηρος στο κύτος ενός πλοίου.
Το μαγνητικό πεδίο ενός πλοίου μπορεί να ελεγχθεί με μία ειδική διαδικασία που ονομάζεται degaussing. Ωστόσο, αυτό είναι πολύ χρονοβόρο καθώς απαιτεί την αφαίρεση όλων των ηλεκτρονικών, το τύλιγμα ολόκληρου του κύτους με μεγάλα καλώδια και την εφαρμογή συνεχούς ρεύματος για αρκετές ώρες. Ως εκ τούτου, τα περισσότερα πλοία έχουν κάποιο ανιχνεύσιμο μαγνητικό πεδίο και είναι ευάλωτα σε νάρκες μαγνητικής επιρροής. Μόνο τα πλοία που είναι κατασκευασμένα από ξύλο ή άλλα συνθετικά υλικά θεωρούνται άνοσα. Επιπλέον, η νάρκη μπορεί να κατασκευαστεί για να διαφοροποιεί τους στόχων με βάση τη μαγνητική «υπογραφή» τους, δηλαδή το μαγνητικό τους πεδίο.
Φ/Γ HMAS Melbourne της Αυστραλίας κατά την δάρκεια degaussing/deperming
Οι νάρκες μπορούν επίσης να ανιχνεύσουν στόχους από τα απόνερα που δημιουργούν. Καθώς το πλοίο κινείται μέσα στο νερό, σχηματίζεται ένα κύμα πίεσης το οποίο είναι ορατό ως απόνερα στην επιφάνεια. Το ίδιο συμβαίνει κάτω από το νερό αλλά δεν είναι ορατό. Ωστόσο, το κύμα πίεσης μπορεί να ανιχνευθεί από μια νάρκη. Όσο πιο γρήγορα κινείται το πλοίο, τόσο μεγαλύτερο είναι το αποτέλεσμα.
Τέλος, η νάρκη μπορεί να περιέχει κάποιο παθητικό σόναρ για την ανίχνευση της ακουστικής «υπογραφής» του πλοίου. Αυτό επιτρέπει επίσης να διακρίνει μεταξύ πολλών διαφορετικών στόχων.
Υπάρχουν δύο κύριοι τύποι θαλάσσιων ναρκών που χρησιμοποιούνται: βυθού και αγκυροβολημένες. Οι νάρκες βυθού στηρίζονται στον πυθμένα της θάλασσας. Μπορούν να αναπτυχθούν από αεροσκάφη, υποβρύχια ή πλοία, αν και η ανάπτυξη από πλοία επιφανείας είναι σπάνια. Σε ρηχά νερά είναι αποτελεσματικά κατά των μονάδων επιφανείας ενώ στα βαθιά, δρουν κατά των υποβρυχίων.
Οι αγκυροβολημένες νάρκες έχουν δύο μέρη: την άγκυρα και την ίδια την νάρκη. Μόλις αφεθεί (είτε από αεροσκάφος είτε από υποβρύχιο), η νάρκη αφήνει την άγκυρα και αναπτύσσεται σε ένα προκαθορισμένο βάθος. Η άγκυρα εμποδίζει την νάρκη από το να παρασυρθεί και την κρατάει στο βάθος αυτό.
Το υποβρύχιο αναπτύσσει τη νάρκη εκτοξεύοντάς την από έναν τορπιλοσωλήνα. Ορισμένες νάρκες μπορούν να “κολυμπούν” για μία μικρή απόσταση μακριά απο την πλατφόρμα άφεσης και χρησιμοποιούνται σε περιοχές όπου είναι πολύ ρηχά ή επικίνδυνα για να λειτουργήσει ένα υποβρύχιο. Άλλες νάρκες απλώς πέφτουν στον πυθμένα και αναπτύσσονται εκεί.
Μια άλλη παραλλαγή είναι η νάρκη «captor», η οποία είναι μια νάρκη βυθού που απελευθερώνει μια ελαφριά τορπίλη όταν εντοπιστεί κάποιος στόχος. Η τορπίλη αυξάνει την εμβέλεια της νάρκης. Όταν η τορπίλη εκτοξευθεί, ξεκινά ένα κυκλικό μοτίβο αναζήτησης χρησιμοποιώντας ενεργό σόναρ για να βρει τον στόχο.
Οι νάρκες διατίθενται με διάφορα μεγέθη πολεμικών κεφαλών, από μερικές δεκάδες έως μερικές εκατοντάδες κιλά εκρηκτικών. Να σημειωθεί επίσης ότι δεν θα μιλήσουμε για νάρκες drift, δηλαδή νάρκες που επιπλέουν ελεύθερα στο ρεύμα αφού η χρήση τους απαγορεύεται από το διεθνές δίκαιο (γκούχ, γκούχ…).
Εκκαθάριση Ναρκών
Η αφαίρεση θαλάσσιων ναρκών είναι μια δύσκολη και επικίνδυνη αποστολή. Υπάρχουν τρεις κύριες μέθοδοι:
Κοπή καλωδίων. Αυτή η μέθοδος χρησιμοποιείται για την εξουδετέρωση αγκυροβολημένων ναρκών. Ένα υποβρύχιο όχημα με μηχανισμό κοπής καλωδίων ρυμουλκείται εντός της περιοχής των ναρκών από ένα ελικόπτερο. Το όχημα κόβει τις αλυσίδες από τις άγκυρες των ναρκών, οι οποίες στη συνέχεια συλλέγονται από τα ναρκαλιευτικά. Η νάρκη επίσης μπορεί να πυροδοτηθεί από ειδικούς δύτες EOD (με την τοποθέτηση εκρηκτικών) ή να βυθιστεί από πυροβολισμούς (ο πυροβολισμός της νάρκης μπορεί να προκαλέσει την έκρηξή της, αλλά όχι κατά κανόνα).
Έκρηξη με ρυμουλκούμενο όχημα. Το όχημα ρυμουλκείται με ελικόπτερο όπως και στην πρώτη περίπτωση. Έχει σχεδιαστεί για να προσομοιώνει τις μαγνητικές, ακουστικές και υπογραφές πίεσης του αναμενόμενου στόχου προκειμένου να πυροδοτήσει τη νάρκη. Το όχημα είναι γενικά στιβαρής κατασκευής ώστε να μην καταστρέφεται κατά τη διαδικασία. Μπορεί όμως να μην είναι αποτελεσματικό έναντι εξελιγμένων ναρκών που αναζητούν συγκεκριμένες υπογραφές με συνδυασμό μεθόδων ή έχουν χαρακτηριστικά καθυστέρησης που μετρούν συγκεκριμένο αριθμό στόχων πριν από την έκρηξη.
AN/ASQ-235 Airborne Mine Neutralization System
Τηλεχειριζόμενα ρομποτικά οχήματα UUV. Αυτή η διαδικασία μοιάζει με την συμβατική εξουδετέρωση βομβών στην ξηρά. Το όχημα ρομπότ διαθέτει κάμερες που μεταδίδουν βίντεο σε έναν ελεγκτή και σόναρ απεικόνισης. Το ρομπότ μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να ελευθερώσει τη νάρκη ή να την αφοπλίσει. Στην τελευταία περίπτωση χρησιμοποιείται μικρή ποσότητα εκρηκτικών για την καταστροφή του πυροσωλήνα. Άλλες φορές, UUVs εκρήγνυνται κοντά στην νάρκη, ή αν είναι πολλών χρήσεων, την πυροβολούν ή την πυροδοτούν απο ασφαλή απόσταση αφήνοντας μια ποσότητα εκρηκτικών, κάτι σαν βόμβα.
Α: AN/SLQ-48 Mine Neutralization Vehicle, Β: K-STER C EXPENDABLE MINE DISPOSAL VEHICLE, Γ: PAP MK6