‘Si Vis Pacem, Para Bellum’ …οι δυνατότητες που ευνοούν δυσανάλογα το γαύγισμα έναντι του δαγκώματος είναι όλο και λιγότερο χρήσιμες στον σημερινό ανταγωνισμό

‘Si Vis Pacem, Para Bellum’

…οι δυνατότητες που ευνοούν δυσανάλογα το γαύγισμα έναντι του δαγκώματος είναι όλο και λιγότερο χρήσιμες στον σημερινό ανταγωνισμό

η ασύμμετρη προσέγγιση

Ένα πολύ πιασάρικο θέμα που κυκλοφόρησε πρόσφατα στις ΗΠΑ: ‘Si Vis Pacem, Para Bellum’: ‘Αν θέλεις ειρήνη, προετοιμάσου για πόλεμο’. Όμως τα θέματα που μονοπωλούν το ενδιαφέρον είναι σχετικά με τις μεγάλες παγκόσμιες ναυτιλιακές διαδρομές και τα μεγέθη πλοίων τόσο για πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων όσο και μεταφοράς αργού πετρελαίου. Και αυτό γιατί το 20 τοις εκατό της παγκόσμιας κυκλοφορίας αργού πετρελαίου διέρχεται από τη Διώρυγα του Σουέζ και την Ερυθρά Θάλασσα.

«Το ναυτικό δεν είναι έτοιμο για τον πόλεμο πληροφοριών του 2026». Ένας βασικός λόγος για τη θλιβερή αυτή πρόβλεψη, είναι ότι το ΠΝ των ΗΠΑ, δεν έχει προσαρμοστεί επαρκώς στον τρόπο με τον οποίο ο πόλεμος στον θαλάσσιο τομέα συνδυάζεται με τον πόλεμο στον τομέα του κυβερνοχώρου. Η θεωρία «Logistics Wins (and Loses) Wars» παρέχει πολλά πιθανά σενάρια που υπογραμμίζουν τις αδυναμίες στα συστήματα θαλάσσιας μεταφοράς και επιβίβασης του στρατού των ΗΠΑ που απαιτούν άμεση προσοχή. «To Upgun Seapower in the Indo-Pacific, You Need an Army» δείχνει τις προσπάθειες που καταβάλλει ο στρατός των ΗΠΑ για να ανταποκριθεί στην έκκληση να βυθιστούν εχθρικά πλοία. Δείχνει επίσης την ανάγκη για κοινές λύσεις και πώς ο Στρατός παρέχει βασική υποστήριξη σε άλλες υπηρεσίες σε όλο το θέατρο επιχειρήσεων του Ινδο-Ειρηνικού.

Καθώς αυτό το θέμα κυκλοφόρησε στις ΗΠΑ, όλοι επικεντρώθηκαν στις επιθέσεις των Χούθι στη ναυτιλία στην Ερυθρά Θάλασσα, τον διεθνή συνασπισμό για την προστασία των θαλάσσιων γραμμών και τις αεροπορικές επιδρομές του συνασπισμού εναντίον στόχων των Χούθι στην Υεμένη.

Στα δικά μας

Σε τι όμως χρησιμεύει ένα Πολεμικό Ναυτικό; Μην ψάχνετε πολύ, κοιτάξτε απλά τον τίτλο του πιασάρικου θέματος.

Αποτροπή

Σήμερα, συμφωνούμε όλοι σε τρεις ιδέες:

1.       Ο χαρακτήρας του πολέμου έχει αλλάξει,

2.       ο εξοπλιστικός ανταγωνισμός με την Τουρκία καλά κρατεί και αποτελεί πρόκληση γενεών και

3.       η αποτροπή του πολέμου είναι τουλάχιστον εξίσου σημαντική με τη νίκη του και είναι η μόνη περίπτωση win win.

Δεν αποτελεί έκπληξη, λοιπόν, ότι η αποτροπή βρίσκεται στον πυρήνα πολλών στρατηγικών.

Πόλεμος

Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, το 2022, δεν έδειξε μόνο τα όρια της αποτροπής, αλλά και ότι ο συμβατικός πόλεμος δεν έχει πεθάνει εντελώς. Χώρες με πυρηνικά όπλα εξακολουθούν να εισβάλλουν στους γείτονές τους, τα κράτη μπορούν ακόμα να κινητοποιήσουν ανθρώπους και πόρους στο όνομα των εθνικών συμφερόντων τους και η πολεμική σύγκρουση εξακολουθεί να είναι μια πολύ αιματηρή υπόθεση.

Ενώ η αποτροπή πρέπει να παραμείνει ως βασικό δόγμα της στρατηγικής μας, θα πρέπει να διασφαλίσουμε ότι οι προσπάθειές μας για αποτροπή θα δημιουργούν επίσης ένα πλεονέκτημα πλεονάσματος πολεμικής ισχύος. Με απλά λόγια, οι δυνατότητες που ευνοούν δυσανάλογα το γαύγισμα έναντι του δαγκώματος είναι όλο και λιγότερο χρήσιμες στον σημερινό ανταγωνισμό.

Ως ναυτική χώρα, θα πρέπει να διατηρήσουμε το θαλάσσιο έλεγχο και τη θαλάσσια υπεροχή στις θάλασσές μας. Αυτό συνεπάγεται την ανάγκη για συνεχή αναγνώριση του μεταβαλλόμενου χαρακτήρα του πολέμου, την υποστήριξη της ολοκληρωμένης αποτροπής και τη διασφάλιση σημαντικού πλεονάσματος πολεμικής ισχύος σε περίπτωση που αποτύχει η αποτροπή.

Μαθήματα

Τα μαθήματα της Ουκρανίας στο πεδίο της μάχης για τη γρήγορη βελτίωση των θαλάσσιων δυνατοτήτων μας σήμερα:

Ως το μεγαλύτερο μάθημα είναι ότι, τα μεγάλα πλοία και οι σχηματισμοί μεγάλων ομάδων πλοίων κρούσης είναι πολύ ευάλωτα σχήματα. Η βύθιση του ρωσικού καταδρομικού Moskva από την Ουκρανία υπογραμμίζει δραματικά αυτό το σημείο. Στις 14 Απριλίου 2022, δύο (τουλάχιστον) αντιπλοϊκοί πύραυλοι Neptune, προσέκρουσαν στο μεγάλο καταδρομικό των 11.500 τόνων, κλάσης Slava, προκαλώντας μεγάλη πυρκαγιά και δευτερεύουσες εκρήξεις. Το Moskva βυθίστηκε λίγο αργότερα ενώ βρισκόταν υπό ρυμούλκηση.

Το ασύμμετρο πλεονέκτημα των πυρών ακριβείας μεγάλης εμβέλειας, έναντι των παραδοσιακών πλατφορμών, ήταν ένα σημείο συζήτησης στα πολεμικά ναυτικά πολλών χωρών για δεκαετίες, όπως ακριβώς οι Δυτικοευρωπαίοι αναγνώρισαν τις καινοτομίες της Ναζιστικής Γερμανίας του μεσοπολέμου. Η απειλή πυραύλων κατά των πλοίων εντός της ζώνης εμπλοκής όπλων ιδιαίτερα στο αρχιπέλαγος του Αιγαίου και γενικά στη Μεσόγειο, είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτή της Ουκρανίας. Παρά τα τυχόν διδάγματα από τη βύθιση του Moskva, το πολεμικό ναυτικό της Τουρκίας συνεχίζει το σχέδιο κατασκευής των δύο μίνι αεροπλανοφόρων της, απαρέγκλιτα.

Και άλλα μαθήματα

Η βύθιση του Moskva είναι μόνο ένα παράδειγμα των μυριάδων παρατηρήσεων-μαθημάτων που προέκυψαν από την Ουκρανία. Ας σκεφτούμε άλλα δύο:

1.       Πρώτον, η πατρίδα γενικά, δεν είναι πλέον καταφύγιο. Πρέπει να σκληρύνουν οι εγκαταστάσεις και οι υποδομές τους έναντι απειλών κυβερνοεπιθέσεων και πυρών ακριβείας μεγάλης εμβέλειας που μπορεί να στοχεύουν συγκεκριμένες δυνατότητες.

2.       Δεύτερον, η αποτελεσματικότητα των παραγωγικών, ασύμμετρων οπλικών συστημάτων είναι αναμφισβήτητη. Παραδείγματα τέτοιων συστημάτων είναι τα κάθε είδους μη επανδρωμένα, όπως μικρά μη επανδρωμένα εναέρια συστήματα και μη επανδρωμένα οχήματα επιφανείας, περιπλανόμενα  πυρομαχικά με καθοδήγηση ακριβείας, συστήματα πυραύλων πυροβολικού υψηλής κινητικότητας. και αμυντικά συστήματα, όπως φορητά αντιαρματικά όπλα.

Θα πρέπει να αναγνωρίσουμε αυτές τις αλλαγές και να διδαχθούμε από αυτές.

Οι ενέργειες της Ρωσίας στην Ουκρανία δείχνουν ότι ο συνδυασμός όπλων ακριβείας με τις κυβερνοεπιθέσεις (και τον ηλεκτρονικό πόλεμο), παράγει μια νέα, συνδυασμένη απειλή. Μια τέτοια προσέγγιση θα μπορούσε να είναι ιδιαίτερα επιζήμια σε ένα νησί όπου υπάρχει λιγότερος πλεονασμός μέσων και υποδομών από ό,τι στις ηπειρωτικές υποδομές. Το δίδαγμα λοιπόν των ενεργειών της Ρωσίας στην Ουκρανία, είναι ότι πρέπει να ήμαστε  σε θέση να αντιμετωπίσουμε αυτές τις προκλήσεις, σε τοποθεσίες όπως όλα τα μεγάλα μας νησιά, με έμφαση στα: Κρήτη, Ρόδος, Κως, Σάμος, Ικαρία, Σύρος, Λέσβος, Χίος, Λήμνος, Σαμοθράκη, Σκύρος, Λέρος, Κάρπαθος και άλλα, ώστε να συνεχίσουν να λειτουργούν απέναντί τους (Η Κύπρος μας, είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση που χρήζει περεταίρω ανάλυσης).

Για να επιτευχθεί αυτή η κατάσταση, πρέπει να επενδύσουμε τόσο σε κινητικές όσο και σε μη κινητικές άμυνες, ανάλογες με τα είδη των απειλών που διαφωτίζει και ο πόλεμος της Ουκρανίας. Με την Τουρκία να κατέχει απίστευτες πλέον πυραυλικές και μη επανδρωμένες δυνατότητες ακριβείας, και κυβερνοδυνατότητες να διεξάγει κατασκοπεία και παρεμβολές σε ζωτικής σημασίας δίκτυα, οι γρήγορες επενδύσεις στην άμυνα, είναι ο μόνος σίγουρος τρόπος για να αποτραπεί το μοιραίο μιας ξαφνικής επίθεσης.

Η διαδικασία με την οποία το ΠΝ μας πέτυχε αυτά τα θεαματικά αποτελέσματα στους βαλκανικούς πολέμους (Θ/Κ Αβέρωφ και όχι μόνο) είναι ένα παράδειγμα καινοτομίας που ξεκίνησε σε καιρό ειρήνης. Ως εκ τούτου, προσφέρει ένα πλαίσιο για την ενσωμάτωση σύγχρονων τεχνολογιών που αλλάζουν τον χαρακτήρα του πολέμου.

Νέο πεδίο μάχης και παραδοσιακή προσέγγιση

Από τη βύθιση του Moskva μέχρι την ευρεία χρήση μη επανδρωμένων οχημάτων, περιπλανώμενων πυρομαχικών και πυρών ακριβείας, οι ουκρανικές δυνάμεις επιδεικνύουν τα πλεονεκτήματα των μικρών, ευέλικτων, δύσκολων στο στόχο δυνάμεων οπλισμένων με ασύμμετρα φορητά και μη οπλικά συστήματα. Αυτή η δυναμική αναδιαμορφώνει το νέο πεδίο της μάχης.

Η παραδοσιακή θαλάσσια προβολή ισχύος εντός των ζωνών εμπλοκής όπλων με σχεδόν μηδενική ή ελάχιστη ακρίβεια, στην σημερινή πραγματικότητα, θέτει σε μεγάλο κίνδυνο μεγάλες πλατφόρμες υψηλού κόστους, όπως φρεγάτες, αποβατικά και πετρελαιοφόρα. Σε μια κινητική σύγκρουση, αυτή η παραδοσιακή προσέγγιση θα μπορούσε να οδηγήσει τόσο σε πολλά θύματα όσο και σε επιταχυνόμενη κλιμάκωση από όλες τις πλευρές.

Ασύμμετρη προσέγγιση

Παρόμοια με τις ουκρανικές τακτικές του τύπου ‘χτυπήστε και τρέχετε’ εναντίον ρωσικών τεθωρακισμένων με πυραύλους Javelin, οι μικρότερες, κατανεμημένες-διασκορπισμένες δυνάμεις που χρησιμοποιούν παραγωγικά, ασύμμετρα οπλικά συστήματα, είναι δύσκολοι στόχοι και εξακολουθούν να είναι εξαιρετικά θανατηφόροι.

Αυτή η ασύμμετρη προσέγγιση, θα πρέπει να είναι ένα βασικό δόγμα της «Ατζέντα 2020-2030» του ΥΕΘΑ. Η νέα δομή δυνάμεων των ΕΔ μας, χρειάζεται και τα παράκτια κατάλληλα συντάγματα ΣΞ που θα αποτελούνται από τέτοιες ‘στάσιμες’ δυνάμεις, καλά εξοπλισμένες με πυρά ακριβείας, μη επανδρωμένα εναέρια συστήματα και ανθεκτικά δίκτυα διοίκησης και ελέγχου για ασύμμετρη θνησιμότητα. Η επιτυχία θα μπορούσε να οριστεί ως προς την εύρεση των μικρότερων, ολιγομελών επιλογών υπογραφής, που αποδίδουν όμως τη μέγιστη λειτουργική και αποτελεσματική χρησιμότητα.

Για το ΠΝ

Ομοίως, για το ΠΝ μας : Μία προσέγγιση του ‘σκέφτομαι διαφορετικά’ για τον ρόλο της τεχνολογίας και του ‘υβριδικού’ ΠΝ των πολλαπλών δυνατοτήτων που να επιδιώκει να αξιοποιήσει τις αναδυόμενες, ανατρεπτικές τεχνολογίες για την αντιμετώπιση ασύμμετρων απειλών και τη δημιουργία πλεονεκτήματος στο σύγχρονο ναυτικό αγώνα, θα πρέπει να είναι το ζητούμενο.

Το ΠΝ και ο ΣΞ αναγνωρίζουν τις αλλαγές που εμφανίζονται, αλλά μένει να δούμε αν μπορούν να δημιουργήσουν έναν κλειστό βρόχο διερεύνησης-πειραματισμού-βελτίωσης. Εάν μπορούν, τότε θα είναι σε θέση να αξιοποιήσουν τα αναμφισβήτητα πλεονεκτήματα που προσφέρουν τα παραγωγικά, ασύμμετρα οπλικά συστήματα, να επενδύσουν περαιτέρω σε αυτά και να είναι έτοιμοι να τα αναπτύξουν με σιγουριά και αποτελεσματικότητα. Και αν όλα αυτά τα καινοτόμα, γίνουν σε καιρό ειρήνης, τότε με τη σειρά τους, θα παράγουν αποτρεπτικό αποτέλεσμα και πλεονέκτημα πολεμικής ισχύος σε καιρό πολέμου.

Εστίαση στην αποτροπή

Η πλοήγηση στα ταραχώδη νερά του σημερινού εξοπλιστικού ανταγωνισμού μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, απαιτεί μια ευέλικτη, καλά ενημερωμένη στρατηγική. Ο μεταβαλλόμενος χαρακτήρας του πολέμου και η πρόκληση των γενεών που θέτει η Τουρκία, απαιτούν πιο έντονη εστίαση στην αποτροπή από ποτέ.

Η αποτροπή δεν είναι αλάνθαστη

Αλλά η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, μας υπενθυμίζει ότι η αποτροπή δεν είναι αλάνθαστη. Κατά τη διάρκεια του εξοπλιστικού ανταγωνισμού, η αποτροπή κυριαρχεί. Ανταγωνισμός είναι επίσης όταν γίνονται προετοιμασίες για πολεμική σύγκρουση εάν αποτύχει η αποτροπή. Εάν, σαν χώρα, επικεντρωθούμε μόνο στην αποτροπή, θα χάσουμε ευκαιρίες και το χρονικό παράθυρο να προετοιμαστούμε πραγματικά για ενδεχόμενη πολεμική σύγκρουση. Για αυτό λοιπόν, είναι επιτακτική ανάγκη να εξελίξουμε τις στρατηγικές και τις δυνατότητές μας για να αποτρέπουμε αποτελεσματικά, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα και πλεονεκτήματα περίσσειας πολεμικής ισχύος.

Και ας μη ξεχνάμε: Όταν η αποτροπή αποτυγχάνει, η πολεμική ικανότητα γίνεται υπέρτατη. Η ιστορία, δείχνει τη διαφορά μεταξύ εκείνων που αντιμετώπισαν την αποτροπή ως ελπίδα και εκείνων που την αντιμετώπισαν ως μια στρατηγική με μεγάλη πιθανότητα αποτυχίας.